Η νόσος των λεγεωναρίων ή λεγεωνέλλωση, έχει ως αιτιολογικό παράγοντα το βακτηρίδιο LEGIONELLA PNEUMOPHILA, που είναι το πιο συνηθισμένο αλλά και επικίνδυνο είδος της οικογένειας LEGIONELLA.

Γενικές πληροφορίες

Το βακτήριο της λεγιονέλλας αναπτύσσεται στα επιφανειακά νερά, είναι όμως δυνατόν να ανιχνευθεί και στο καθαρό νερό και επιζεί ακόμη και στο αποσταγμένο νερό. Ιδανικές συνθήκες πολλαπλασιασμού της LEGIONELLA παρουσιάζονται στα δίκτυα διανομής νερού των κτιρίων και ειδικότερα στο δίκτυο διακίνησης ζεστού νερού (θερμοκρασία υψηλότερη των 20^ο C). Το πλήθος των αποικιών αυξάνεται, σχηματίζοντας μια βιομεμβράνη (biofilm). Η βιομεμβράνη είναι μόνιμη εστία πιθανής μόλυνσης του νερού των δικτύων διανομής νερού των κτιρίων, απελευθερώνοντας συνεχώς μικροοργανισμούς στο πόσιμο νερό. Το πρόβλημα σχηματισμού της βιομεμβράνης γίνεται εντονότερο κυρίως σε μεγάλα κτίρια με πολύπλοκο και εκτεταμένο σύστημα σωληνώσεων.

Η μετάδοση του βακτηρίου γίνεται κυρίως αερογενώς μέσω των λεπτότατων σταγονιδίων υπό μορφή αερολύματος.

Λεγιονέλλα στις Η/Μ εγκαταστάσεις

Σε όλες τις Η/Μ εγκαταστάσεις όπου συναντάμε συγκέντρωση νερού θερμοκρασιών μεταξύ 20℃ – 42℃ με ιδανική εκείνη των 35℃, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη την πιθανότητα ανάπτυξης του βακτηρίου. Ιδιαίτερα στους τομείς:

• Βιομηχανικών εγκαταστάσεων
• Ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων
• Κτιριακών εγκαταστάσεων με κεντρικά δίκτυα, κλιματισμό-θέρμανση HVAC
• Κολυμβητικών δεξαμενών, spa

Συναντώνται αρκετά πιθανά σημεία όπως:

• Ντεπόζιτα, δεξαμενές ζεστού και κρύου νερού.
• Σωλήνες με ελάχιστη ή καθόλου ροή νερού π.χ τα μη κατειλημμένα δωμάτια σε ξενοδοχειακές μονάδες.
• Ιζήματα (βιομεμβράνες) και ακαθαρσίες των εσωτερικών επιφανειών σωλήνων και δεξαμενών .
• ‘Ινες καουτσούκ και φυσικές ίνες σε αντιτριβικούς δακτυλίους και διατάξεις στεγάνωσης
• Θερμαντήρες νερού και δεξαμενές ζεστού νερού.
• Στις εναποθέσεις αλάτων και τις διαβρώσεις σε σωλήνες, ντους και βρύσες.
• Κολυμβητικές δεξαμενές (ιδίως εκείνες όπου το νερό είναι ζεστό και διακινείται)
• Σιντριβάνια
• Υγραντήρες ατμόσφαιρας και αναπνευστικές συσκευές που λειτουργούν με νερό βρύσης

Αντιμετώπιση

Για την καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου, το σημαντικότερο στοιχείο είναι ο καθορισμός προληπτικών ενεργειών, ενεργειών αντιμετώπισης κρούσματος και πιθανών παρεμβάσεων υφιστάμενου εξοπλισμού.

Οπότε, η αρχική προσέγγιση ξεκινάει με τη Μελέτη Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου, όπου εντοπίζονται τα κρίσιμα σημεία της εγκατάστασης και προτείνονται οι αντίστοιχες ενέργειες.

Βεβαίως, η ΜΕΕΚ οφείλει να λαμβάνει υπόψη οποιαδήποτε νέα δεδομένα προκύψουν και να γίνονται οι ανάλογες αναπροσαρμογές.

Συγκεκριμένα, μερικές ενέργειες είναι:

• Απολύμανση όλων των πιθανών πηγών έκθεσης στη λεγεωνέλλα με χλώριο, καθαρισμό των δεξαμενών και των δεξαμενών θέρμανσης, καθώς και αύξηση της θερμοκρασίας του κυκλοφορούντος θερμού ύδατος, αν αυτή είναι κάτω από 50° C:
• Παρεμβάσεις με προσθήκη επιπλέον φίλτρων
• Αποφυγή σημείων ύπαρξης στάσιμων υδάτων
• Προσθήκη κατάλληλων χημικών απολυμαντικών ανάλογα τη χρήση του εξοπλισμού (πύργοι ψύξης, κολυμβητικές δεξαμενές κλπ), ειδικά εάν οι θερμοκρασίες λειτουργίας ευνοούν την ανάπτυξη του βακτηρίου
• Αντικατάσταση των υδάτων με αποστράγγιση και επαναπλήρωση σύμφωνα με τις αντίστοιχες νομικές οδηγίες
• Συχνές δειγματοληψίες νερού και συνεργασία με εξειδικευμένο εργαστήριο για χημικές αναλύσεις
• Ιδιαίτερη προσοχή κατά την επαναλειτουργία εξοπλισμού ο οποίος δεν ήταν σε χρήση για κάποιο χρονικό διάστημα

Το παραπάνω άρθρο είναι ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν αποτελεί μελέτη πρόληψης από το βακτήριο της λεγιονέλλας

Βιβλιογραφία

1. LEGIONELLA and the prevention of legionellosis Jamie Bartram, Yves Chartier, John V Lee, Kathy Pond and Susanne Surman-Lee
2. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ, ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ «Πρόληψη της νόσου των λεγεωναρίων», Αθήνα, 29 -07-2019, , Δ1(δ)/ ΓΠ οικ. 56075

3. European technical guidelines for the prevention, Control and Investigation of Infections caused by Legionella species, June 2017
4. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΣΕ ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΣΤΙΩΝ ΜΟΛΥΝΣΗΣ ΜΕ LEGIONELLA ΛΟΓΩ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ, https://www.grhotels.gr/odigies-gia-tin-legionella/
5. ΝΟΣΟΣ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ, www.legionela.gr
6. Λεγιονέλλωση – Νόσος των Λεγεωναρίων , https://eody.gov.gr/disease/legionellosi/
7. Health and Safety Executive (HSE), Managing legionella in hot and cold water systems